08 november 2021 - Het Elektronisch Cliëntendossier (ECD) wordt nog (te) vaak ervaren als een last, Zowel branchevereniging ActiZ als organisatieadviesbureau Berenschot (in opdracht van Ministerie van VWS) onderzoeken hoe het ECD verbeterd kan worden. Het huidige ECD sluit onvoldoende aan bij de behoefte van de zorgprofessional. De vraag is of en hoe het ECD kan helpen om cliënten meer regie te geven over zorg en gezondheid. Annemiek Mulder (ActiZ) en Marvin Hanekamp (Berenschot) vertelden tijdens de Platform IZO-bijeenkomst van september over hun werk om tot een verbeterd ECD te komen.

Het ECD zal een belangrijke rol gaan spelen in de ontwikkeling naar het netwerkmodel wanneer geregistreerd wordt op basis van de Zorginformatiebouwstenen (ZIBs), zoals vastgelegd in informatiestandaarden. De informatiestandaard eOverdracht is daar een voorbeeld van.

Administratieve last

Terwijl het ECD zorgprofessionals juist moet ondersteunen in hun werk, ervaren zij het te veel als een administratieve last. De ECD’s ondersteunen hen onvoldoende in het methodisch werken volgens de richtlijnen van hun beroepsgroep. Ook geven ze aan dat ze moeten werken in verschillende systemen, die vaak niet gekoppeld zijn. Dit zorgt voor dubbele registratie. De uitdaging is om het ECD beter te laten aansluiten op de praktijk van de zorgprofessional. 

Modulair ECD

ActiZ pleit voor een nieuw, modulair ECD met toepassing van de ontwerpprincipes:

•    Eenvoudig

•    Slim (beslisondersteuning)

•    Professioneel (methodiek van professional moet uitgangspunt zijn) 

•    Open (data moet deelbaar zijn volgens FAIR-principes )

•    Interoperabel (te koppelen met andere systemen)

•    Beveiliging

•    Privacy

Een ECD volgens deze principes stimuleert het hergebruik van gegevens. De Platformleden juichen dit toe. 

'Omgeving voor de zorgprofessional'

Het nieuwe ECD moet volgens ActiZ veel meer gericht zijn op de zorgprofessional en de zorgprocessen. Het huidige dossier is te veel gericht op de bedrijfsvoering, terwijl het de zorg zou moeten ondersteunen. ActiZ ziet het nieuwe ECD dan ook als een ‘omgeving’ voor de professional. 

Annemiek Mulder: ‘‘We gebruiken de term ‘omgeving’, en niet ‘dossier’. Daarmee willen we aanduiden dat die omgeving meer omvat dan alleen de dossiers van cliënten, veranderlijk is en geen volledig te beschrijven kader kent. De omgeving past zich aan aan de professionals die zich erin begeven en aan datgene wat in die omgeving gebeurt. Hierin kunnen bijvoorbeeld ook de richtlijnen van de beroepsorganisatie beschikbaar gemaakt worden, of de protocollen van de werkgever(s) waarvoor de professional werkt, of communicatiemiddelen om te overleggen met betrokkenen in het netwerk van de cliënt.”

ECD informatiebron voor de professional en/of de cliënt?  

Het nieuwe ECD moet volgens ActiZ de zorgprofessional ondersteunen in het methodisch werken, veel meer dan nu het geval is. Dit betekent dat het ECD volledig gericht is op de informatiebehoefte van de zorgprofessional. 

Maar het ECD is toch van de cliënt, vroegen enkele deelnemers aan de bijeenkomst zich hardop af. Annemiek benadrukt dat het ECD óver de cliënt gaat, maar niet van de cliënt is. De professional registreert wat gedaan wordt in de zorg voor de cliënt. Wat er in de zorg gebeurt, gaat uiteraard in overleg met de cliënt. Zij stellen samen vast wat nodig is en hoe ze daar aan gaan werken. 

De Professionele Omgeving, het nieuwe ECD, is van en voor de professional. De cliënt kan het dossier wel inzien. Daar hebben ze wettelijk het recht toe. De cliënt voert de regie over zijn eigen leven en gezondheid met behulp van een PGO (persoonlijke gezondheidsomgeving). Daarin kan zij of hij de eigen gegevens beheren (inzien, binnenhalen, delen met anderen).

Annemiek vertelt dat het nieuwe PGO de cliënt meer regie wil geven. Binnen Platform IZO blijft de vraag of er een scherpe scheidslijn moet zijn tussen het PGO en het ECD. 

Actieonderzoek ECD

In het kader van Ontregel de Langdurige zorg loopt ook bij het ministerie van VWS onderzoek naar het ECD. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Berenschot en richt zich op de vraag wat ervoor nodig is om ECD’s beter te laten bijdragen aan effectieve zorgverlening en informatievoorziening aan zorgprofessionals in de langdurige zorg. 

Marvin Hanekamp van Berenschot: “We willen niet alleen weten wat er nodig is, we willen merkbare effecten zien.” Door bevindingen direct terug te brengen naar het werkveld hoopt VWS een beweging in gang te zetten. “We focussen bijvoorbeeld op wat ECD-leveranciers en zorgaanbieders kunnen doen om het ECD te verbeteren. We bieden hun handvatten om zélf te kunnen sturen op een effectief ECD.” 

Binnen IZO leeft de wens om de zorgprofessional de hoofdrol te geven. Daar zit uiteindelijk de behoefte. Het onderzoek bevindt zich nog in de praktijkonderzoeksfase. Kenmerkend voor het actieonderzoek is dat uitkomsten gaandeweg het onderzoek bekend worden en dat verbeteringen waar mogelijk meteen doorgevoerd worden. Het traject is naar verwachting in het voorjaar van 2022 afgerond. 

Platform IZO en de aansluiting realisatie netwerkperspectief

Platform IZO bracht de twee trajecten van ActiZ en Berenschot bij elkaar. Daardoor vindt er nu afstemming plaats en werken beide trajecten naar één gezamenlijk doel. 

Vanuit het principe ‘eenmalig vastleggen, meervoudig gebruik’ komt de vraag op of bijvoorbeeld een aanvraag voor Wlz-zorg rechtstreeks vanuit het ECD of met behulp van data uit het ECD ingediend kan worden bij het CIZ. Deze functionaliteit zou verder invulling geven aan het netwerkperspectief. IZO Platformleden staan positief tegenover het verder uitdiepen van deze functionaliteit. 

De presentaties van Annemiek Mulder en Marvin Hanekamp zijn hier te downloaden:

•    Presentatie Professionele omgeving voor zorgprofessionals – Annemiek Mulder, ActiZ

•    Presentatie Project ECD in kader van ORDLZ – Marvin Hanekamp, Berenschot

Over Platform IZO

Voor het bevorderen van samenhang in de informatievoorziening in zorg en ondersteuning, werken 17 organisaties samen in Informatievoorziening Zorg en Ondersteuning (IZO). Platform IZO vindt maandelijks plaats en richt zich voornamelijk op programmalijnen die werken richting het netwerkmodel.