Wat als een zorgverlener met één druk op de knop niet alleen actuele cliënt- of patiëntinformatie kan raadplegen, maar ook data kan delen met andere disciplines en domeinen? Om te begrijpen hoe hergebruik van gegevens werkelijkheid kan worden, is het belangrijk om vier grote informatievoorzieningstrajecten in de langdurige zorg en ondersteuning onder de loep te nemen: het Actieprogramma iWlz, eOverdracht, KIK-V en ViSD.

Elk van de vier trajecten richt zich op specifieke doelen, maar hun gezamenlijke samenhang kan toekomstbestendige informatievoorziening helpen vormgeven. Hier komt het netwerkperspectief om de hoek kijken: de omarmde visie waarin gegevens slechts één keer worden vastgelegd en meervoudig gebruikt.

Dat klinkt ideaal maar toch blijkt de praktijk weerbarstig. Want hoe breng je verschillende systemen, belangen en sectoren bij elkaar? De sleutel ligt in de manier waarop het Actieprogramma iWlz, eOverdracht, KIK-V en ViSD elkaar aanvullen.

Elk richt zich op een specifiek aspect van zorg en ondersteuning: van veilige overdracht en kwaliteitscontrole tot vernieuwde informatievoorziening in het sociaal domein. Het zijn mooie bouwstenen voor een netwerkperspectief waarin gegevens naadloos worden gedeeld, maar hoe breng je ze tot elkaar?

Het probleem en de vraag

René Hietkamp, enterprise architect bij Zorginstituut Nederland, legt uit hoe de grote vier elkaar zouden kunnen versterken. In zijn presentatie gaat hij in op de vraag waar de samenhang al zit en hoe deze verder vorm kan krijgen tussen de IV-trajecten.

Elk van de vier heeft een eigen doel: eOverdracht richt zich op veilige overdracht van patiëntgegevens, terwijl KIK-V data verzamelt voor kwaliteitscontrole en bedrijfsvoering in de verpleeghuiszorg. De vraag hierbij is de samenhang op gegevensniveau: welke data worden gebruikt, welke processen maken er gebruik van en waar is overlap?

Het Actieprogramma iWlz wil administratieve processen in de langdurige zorg vereenvoudigen, en ViSD heeft als doel de informatievoorziening in het sociaal domein te vernieuwen. René: “Hoewel de trajecten deels overlappen, ontbreekt vaak de samenhang op gegevensniveau en in de governance.”

Platform IZO benadrukt dat oplossingen niet alleen technisch moeten zijn. De kern ligt bij het begrijpen van de vraag: welke problemen lossen we op, en voor wie? Dit vraagt om een nieuwe kijk, waarbij domeinoverstijgende governance en een netwerkperspectief centraal staan.

De samenhang in vier aandachtspunten

Het IZO-rapport Analyse naar de samenhang tussen IV-trajecten in de langdurige zorg en ondersteuning beschrijft hoe trajecten van losse oplossingen naar gedeelde standaarden groeien. Dit versterkt herbruikbaarheid en samenwerking. Het blijkt dat de weg naar samenhang verloopt via vier aandachtsgebieden:

1 Eenheid van taal

Eenheid van taal betekent een gedeeld beeld van de werkelijkheid, vastgelegd in een informatiemodel. Dit voorkomt dat trajecten ieder hun eigen oplossing ontwikkelen. Het rapport benadrukt dat universele standaarden, zoals het model van KIK-V, hergebruik en samenwerking eenvoudiger maken. In de Achterhoek laten KIK-V en eOverdracht zien hoe gedeelde modellen data verbinden voor kwaliteitscontrole en overdrachten. Dit versterkt samenhang en vermindert administratieve lasten.

2 Flexibiliteit in modellen en applicaties

Systemen moeten niet alleen data uitwisselen, maar ook flexibel inspelen op de verschillende behoeften. Denk aan de specifieke eisen van gemeenten in het sociaal domein versus de medische terminologie in ziekenhuizen. Een gedeeld informatiemodel, gebaseerd op zorginformatiebouwstenen (zibs), kan beide verbinden. Het model voldoet aan de standaardtaal voor overdrachten en speelt in op lokale eisen, zoals de registratie van dagbesteding.

3 Databeschikbaarheid

Het netwerkperspectief draait om één keer registreren en meervoudig gebruiken. Gegevensuitwisseling gaat over informatie, praktische uitvoerbaarheid en samenwerking. Dit vraagt om gedeelde modellen als basis voor de uitwisseling. Die zorgen dat iedereen dezelfde taal spreekt, wat delen en hergebruiken eenvoudiger maakt. Denk aan zorginhoudelijke informatie voor overdrachten – zoals bij eOverdracht – of administratieve data voor verantwoording zoals bij KIK-V. René: “Databeschikbaarheid vraagt niet alleen om techniek, maar ook om vertrouwen tussen partijen om data te delen.”

4 Governance

Domeinoverstijgende governance betekent duidelijke rollen en verantwoordelijkheden, over domeingrenzen heen. “Partijen worden geacht horizontaal te werken, maar het stelsel is verticaal georganiseerd,” vat René het kernprobleem samen. Dit gebrek aan afstemming houdt sectoren gevangen in silo’s, wat samenwerking en samenhang belemmert.

Begin bij de behoefte

De sleutel tot succes ligt niet in techniek alleen, maar begint bij de behoeften van cliënten en zorgprofessionals. Mark Boon van Zorgverzekeraars Nederland: “Bekijk en begrijp bij samenwerking en toepassingen altijd de behoeftes en de werkprocessen van de zorgverleners.” Begin elk traject dus met de vraag welke problemen we oplossen. Doen we het voor een verpleegkundige die snel medische gegevens kan inzien om de juiste zorg te leveren, of voor een gemeente die efficiënt ondersteuning kan bieden op basis van actuele data? Die kijk helpt om prioriteiten te stellen, en bij een zinvolle inrichting van technische oplossingen.

Een even praktisch als eenvoudig inzicht is ‘begin klein, met projecten waar de meerwaarde direct zichtbaar is’. De Achterhoek is hier een koploper: patiëntgegevens worden daar niet alleen ingezet voor verantwoording, maar ook slim hergebruikt voor verpleegkundige overdrachten. Deze innovatieve aanpak toont hoe een regio de toon kan zetten voor heel Nederland.

De puzzelstukken van domeinoverstijgende governance samenvoegen

Domeinoverstijgende governance is een zaak van goed inregelen, zodat trajecten zoals ViSD en het Actieprogramma iWlz op elkaar aansluiten. Daarbij zouden we meteen kunnen kijken naar andere sectoren, zoals 'werk en inkomen', 'justitie en veiligheid' en 'preventie'. Dit verbreedt de impact en helpt om samenwerking en gegevensuitwisseling op nationaal niveau te versterken. De crux is duidelijke afspraken over wie verantwoordelijk is voor welke delen van gegevensuitwisseling en samenwerking.

Aart-Jan Dingemanse van Valente, de branchevereniging voor organisaties die opvang, begeleiding en ondersteuning bieden aan kwetsbaren: “Voor Valente is de hoop dat ViSD aanhaakt op het Actieprogramma iWlz. Zonder duidelijke governance lukt dat niet.” Het Actieprogramma en ViSD kunnen bijvoorbeeld samen standaarden afspreken voor zowel de langdurige zorg als het sociaal domein. Dan kun je zeggen dat beide trajecten naadloos samenwerken binnen een gedeelde governance-structuur.

Wat kun jij doen?

Door de kracht van het netwerkperspectief te benutten, kunnen verschillende systemen en belangen worden verbonden om samenhang in informatievoorziening te realiseren.

Wat kun jij doen? Het rapport lezen is een goed begin, maar er is meer. In de IZO-schatkist zit een handig hulpmiddel om een netwerkperspectief op te bouwen. Hiermee kun je ontdekken waar jouw organisatie de grootste impact kan maken. Vul het IZO-framework in om inzicht te krijgen in de lagen en componenten in je organisatie. De keuzes die je moet maken om meer hergebruik van gegevens te bereiken komen naar voren.

Eerst zien hoe dit eruitziet? Zes IV-trajecten gingen je voor, waaronder de vier in dit artikel. Op deze pagina kun je bekijken hoe het Actieprogramma iWlz, eOverdracht, KIK-V en ViSD het framework hebben ingevuld.

De tijd is rijp om silo’s te doorbreken en samenwerking op te zoeken. Want uiteindelijk gaat het niet om systemen, maar om betere zorg en ondersteuning voor mensen. Samen kunnen we de informatievoorziening toekomstbestendig maken – van de Achterhoek tot aan de rest van Nederland.

Bekijk ook

Ontdek het netwerkperspectief met de interactieve presentatie. Deze presentatie legt uit hoe het framework helpt om samenwerking tussen domeinen te versterken en informatie-uitwisseling te verbeteren.

Bekijk de presentatie van Merlijn Smits en Latisha Meijer. Zij bespreken hoe het netwerkperspectief in de praktijk wordt toegepast en welke inzichten dat oplevert voor betere samenhang in de informatievoorziening.

Over Platform IZO

Om de samenhang in de informatievoorziening in de langdurige zorg en ondersteuning te bevorderen, werken achttien organisaties samen in Informatievoorziening Zorg en Ondersteuning (IZO). Platform IZO vindt maandelijks plaats en richt zich voornamelijk op programmalijnen die werken richting het netwerkperspectief.