13 juni 2019 – ‘Blockchain kán een toegevoegde waarde in de zorg hebben, maar wees zorgvuldig’, dat is de overkoepelende conclusie van twee onderzoeken die Zorginstituut Nederland heeft laten uitvoeren in een verkenning naar de mogelijkheden van het gebruik van blockchain in de zorg.

Wat zijn binnen de wettelijke kaders de randvoorwaarden van de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming) waarbinnen blockchain in de zorg kan worden ingezet? Hoe kan daar concreet aan worden voldaan? En hoe kan en moet de governance (besturing) worden georganiseerd voor verantwoorde toepassing van blockchain in de zorg? 

Dat zijn vraagstukken die advocatenkantoor Pels Rijcken, blockchainspecialist Ledger Leopard en onderzoeksbureau Berenschot in opdracht van het Zorginstituut hebben onderzocht. Op 13 juni zijn de resultaten toegelicht tijdens een bijeenkomst bij het Zorginstituut.

Om blockchain in de zorg op grote schaal te gebruiken is een compleet beeld nodig, vooral van de juridische, organisatorische, maatschappelijke en technische randvoorwaarden waaronder blockchain van waarde kan zijn voor de zorg.
Vanuit dat uitgangspunt heeft het Zorginstituut eerder al verschillende activiteiten uitgevoerd – zoals de praktijkproef met Mijn Zorg Log, een casus waaruit de term ‘blockchainbaby’ voortkwam.

Randvoorwaarden verduidelijken
Omdat blockchain een relatief nieuwe technologie is, zijn vraagstukken ontstaan over hoe dit verantwoord en veilig toe te passen is. Om het zorgveld richting te bieden en te voorkomen dat partijen in de zorg het wiel opnieuw uitvinden, verdiept het Zorginstituut zich in innovatie op gegevensuitwisseling om de randvoorwaarden te verduidelijken.

Governance
Het governance-onderzoek wijst uit dat het aan te bevelen is om governance voor blockchain in de zorg op drie niveaus in te regelen:

1. Reguliere governance voor het optimaliseren en beheersen van werkende blockchaintoepassingen in de praktijk.
2. Ontwikkelgovernance voor de processen waarin blockchaintoepassingen worden (door)ontwikkeld.
3. Stelselgovernance voor de algemene sturing en toezicht op ontwikkeling van blockchain in de zorg op stelselniveau.

Privacy en blockchain
Voor het gebruik van blockchain in de zorg is het ook belangrijk aandacht te besteden aan het privacyvraagstuk. Met het verscherpen van de wet omtrent gegevensbescherming is de vraag ontstaan of en hoe een blockchaintoepassing in de zorg kan voldoen aan de eisen van de AVG.

Het onderzoek wijst uit dat de AVG geen belemmering hoeft te zijn. Wel zijn de volgende aandachtspunten van toepassing:

• Kijk welke geldende wet- en regelgeving nog meer van toepassing is. De uitvoering van regels vanuit de AVG voor de blockchain zijn hiervan afhankelijk.
• Leg organisatorische en technische afspraken vast.
• Een private blockchain voor de zorg is nu het meest passend.
• Leg zo min mogelijk data vast op de blockchain en maak gebruik van hashes en pointers.

Regiepositie van de burger
Het Zorginstituut stelde eerder vast dat blockchain de regiepositie van de burger kan versterken doordat het kansen biedt voor gegevensuitwisseling in de zorg en dat het kan bijdragen aan de realisering van publieke waarden, zoals de zorg toegankelijk en betaalbaar houden.

De toepassing van blockchain maakt dingen mogelijk die eerder niet konden, in processen en in informatievoorziening. Een van de mogelijkheden is om de burger echt te betrekken bij zijn eigen zorgproces. Het gaat daarbij niet alleen om medische gegevens, maar zeker ook om administratieve gegevens, en wie wat met die gegevens doet.

Download de onderzoeksrapporten
Zowel het AVG-rapport als het governance-rapport staan online op deze website. Achter de links vindt u ook infographics over beide onderwerpen.