**De Wet elektronische gegevensuitwisseling in de zorg (Wegiz) bepaalt dat zorgverleners zorggegevens digitaal met elkaar moeten uitwisselen. Voor grote zorgaanbieders is dit een uitdaging, maar voor kleine en middelgrote aanbieders nog veel meer, zo blijkt uit onderzoek van brancheorganisaties Zorgthuisnl, ActiZ en Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN).

De toenemende wettelijke eisen aan de informatievoorziening waren aanleiding om te onderzoeken hoe ‘ICT-volwassen’ kleinere aanbieders zijn die niet hebben deelgenomen aan InZicht. InZicht was een subsidieregeling waarmee zorgaanbieders in de langdurige zorg begeleiding kregen bij de overstap naar overdracht van verpleegkundige gegevens op basis van de informatiestandaard eOverdracht en PGO. In het onderzoek is ook geïnventariseerd welke behoeften kleinere zorgaanbieders hebben om aan de wettelijke eisen te voldoen.

Er zijn heel veel meer kleine en middelgrote aanbieders actief in de VVT dan grote, stelt Tonko Wedda van Zorgthuisnl, maar het beleid over de informatievoorziening en randvoorwaarden voor gegevensuitwisseling wordt vooral afgestemd op de grote aanbieders en de problemen die zij en hun ICT leveranciers ervaren. Tonko verzorgde bij Platform IZO een presentatie over het onderzoek naar ICT bij kleinere zorgaanbieders. Die kleine (minder dan 50 fte) en middelgrote (50 tot 100 fte) zorgaanbieders zijn dus keihard nodig om de uitdagingen van personeelskrapte en toegankelijkheid van zorg het hoofd te bieden. Hun perspectief is daarom erg belangrijk bij het bouwen aan een duurzaam gezondheidsinformatiestelsel.

Te klein om alles bij te houden

Aan het onderzoek hebben vooral organisaties meegedaan die (enigszins) vooroplopen op het gebied van ICT. Toch blijkt bij hen al dat ze vaak te klein zijn (in kennis en expertise) om ontwikkelingen bij te houden. Daarbij hebben ze soms geen boodschap aan deze ontwikkelingen. Sommige kleine aanbieders hebben een zeer beperkt aantal verpleegkundige overdrachten per jaar, soms zelfs nul. Implementatie van eOverdracht kost deze aanbieders veel meer dan dat het oplevert. Het advies vanuit het onderzoek is dan ook om eOverdracht niet verplicht te stellen met een ‘big bang’, maar het eerst in te voeren bij aanbieders met veel overdrachten en kleinere aanbieders te ondersteunen.

Regionaal samenwerken

Hoe kunnen kleine en middelgrote aanbieders ondersteund worden om te voldoen aan wettelijke verplichtingen? De meeste van deze aanbieders zien zelf een meerwaarde in aansluiting bij een regionale samenwerkingsorganisatie (RSO). Maar in de praktijk zijn gebrek aan capaciteit en de contributie drempels. De financiering van de wijkverpleging houdt daar onvoldoende rekening mee. Het helder beschrijven en verspreiden van de meerwaarde kan kleinere aanbieders motiveren om toch samen te gaan werken. Om het kostenprobleem weg te nemen kan overwogen worden om kleine aanbieders gratis deel te laten nemen. Op een andere manier regionaal samenwerken kan ook, zoals de Vereniging Digitale Zorg Achterhoek doet.

Samenwerking kan ook zijn dat één informatiemanager voor meerdere aanbieders werkt. Zorgboerderijen kennen vaak al zo’n samenwerking. Bij andere aanbieders is het informatiemanagement nu nog vaak belegd bij een functionaris die ook allerlei andere taken heeft. Het belang van informatiemanagement wordt steeds groter in de steeds digitaler wordende zorg, maar dit belang wordt nog niet overal gezien.

Rol voor softwareleveranciers

Kleinere aanbieders leunen voor de ICT erg op hun softwareleverancier. Sommige vinden dat fijn. Andere ervaren dat de softwareleverancier hun werkproces bepaalt, terwijl niet de software maar het primaire proces leidend zou moeten zijn. In ieder geval kunnen softwareleveranciers kleinere aanbieders helpen om te voldoen aan wettelijke vereisten voor de ICT.

In het bedrijfsleven zitten de softwareleveranciers in de stuurgroep van projecten en programma’s bij hun eindklanten. In de zorg heerst koudwatervrees en soms ook argwaan tegen de softwareleveranciers. Tonko Wedda pleit voor meer vertrouwen in en betrokkenheid van de leveranciers.

Zorgaanbieders verenigingen

“Vanuit het veld klinken geluiden dat VWS de ICT moet sturen”, zegt Tonko Wedda. “Daar ben ik het wel mee eens, maar er moet ook een tegenwicht komen uit de langdurige zorg zelf”. Vanuit ActiZ en VGN is een initiatief gestart om de samenwerking met leveranciers te verbeteren. Dat is een goede en veelbelovende stap voorwaarts. Het opzetten van gebruikersverenigingen van softwarepakketten is een andere optie in de ogen van Tonko Wedda. De kleine aanbieders kunnen samen één stem vormen in een gebruikersvereniging. Sterke gebruikersverenigingen kunnen een grote impact hebben op de ICT. In het bedrijfsleven is dit gebruikelijk. Ook in de zorg kan het helpen als een gebruikersvereniging constructief opgezet wordt met CIO’s en bestuurders. De brancheorganisaties kunnen een rol spelen bij het opzetten en het functioneren van deze vereniging.

Een landelijk kenniscentrum ICT kan kleinere zorgaanbieders die zich verenigen, op weg helpen. Tonko: “Er is sprake van een lappendeken als je kijkt naar de applicaties, tooling en processen. Het is noodzakelijk dat de lappendeken wordt ‘geharmoniseerd’, dan wordt het ook een stuk makkelijker om samen te werken”. In dat kader kan een kennisinstituut een rol spelen.

Tonko’s laatste boodschap is: “Neem de belangen van de kleine aanbieders mee vanaf het vertrekpunt, vanaf het moment dat je start met het maken van plannen voor programma’s als eOverdracht en KIK-V in het netwerkperspectief. Want er zijn meer kleine dan grote aanbieders. Help de kleinere op een andere manier. Vraag bij alles wat je doet, bijvoorbeeld het maken van wetten: hoe relevant is het voor kleine aanbieders? De grote aanbieders heb je makkelijker mee. Bij kleinere organisaties moet je je afvragen: hoe belastend is het? Kunnen ze er überhaupt iets mee?”

Meer info

Tonko Wedda van Zorgthuisnl gaf bij Platform IZO een presentatie over ICT bij kleinere zorgaanbieders.

Download zijn presentatie hier.

Wil je meer weten over het netwerkperspectief, kijk dan hier.

Over Platform IZO

Voor het bevorderen van samenhang in de informatievoorziening in zorg en ondersteuning, werken 17 organisaties samen in Informatievoorziening Zorg en Ondersteuning (IZO). Platform IZO vindt maandelijks plaats en richt zich voornamelijk op programmalijnen die werken richting het netwerkperspectief.