De Nationale Visie en Strategie voor het gezondheidsinformatiestelsel (NVS) is een uitgebreide aanpak om het zorginformatiestelsel te verbeteren. Deze visie is ontwikkeld door het ministerie van VWS samen met Nictiz, VZVZ en ZN en veldpartijen en richt zich op de transitie van het gezondheidsinformatiestelsel op basis van databeschikbaarheid tot 2035. Een goed gezondheidsinformatiestelsel in de zorg is een voorwaarde om antwoord te bieden op de grote uitdagingen zoals oplopende kosten, te weinig zorgverleners en te hoge administratieve lasten.

De Nationale Visie en Strategie zijn geen doel op zich, vertelt Martijn Nieuwhof, strategisch beleidsadviseur iRegie bij VWS. Een duurzaam gezondheidsinformatiestelsel is een middel om de transformatie van het zorgstelsel naar netwerkzorg te ondersteunen. De visie moet helpen om de beweging naar gezondheid, persoonsgerichte zorg en preventie te maken en goede zorg voor iedereen te kunnen blijven bieden. Daarvoor is het belangrijk dat zorgprofessionals en cliënt/patiënt de juiste gezondheidsinformatie op het juiste moment beschikbaar hebben.

Het is niet alleen zaak dat gegevens beschikbaar zijn voor de primaire zorg en het proces tussen cliënt en zorgverleners. Gegevens zijn ook nodig voor preventie, wetenschappelijk onderzoek, zorgorganisatie en beleid. In de toekomst zal hybride zorg steeds vaker een oplossing zijn voor het personeelstekort. Ook hiervoor is goede informatievoorziening op basis van databeschikbaarheid essentieel.

Fundamenten

De fundamenten van het gezondheidsinformatiestelsel zijn databeschikbaarheid, vertrouwen en regie.

• Databeschikbaarheid: gezondheidsinformatie moet beschikbaar, bereikbaar en bruikbaar zijn voor zorgverleners en cliënten/patiënten, met waarborgen voor privacy en veiligheid.

• Vertrouwen: het gebruik van gezondheidsgegevens moet zorgvuldig gebeuren. De gegevens moeten betrouwbaar zijn en iedereen moet er op kunnen vertrouwen dat er op een juiste manier met gegevens wordt omgegaan met waarborgen voor patiëntveiligheid en privacy.

• Regie: vanuit een gemeenschappelijke visie nemen partijen verantwoordelijkheid; vertrouwen is geborgd met bindende afspraken. VWS is gevraagd regie te nemen en doet dat ook, en zoveel mogelijk in samenwerking en consensus met het veld.

Regie op gegevens over jouw gezondheid

De cliënt of patiënt wordt niet expliciet als doelstelling benoemd in de NVS, maar zit in het hele traject verweven, aldus Martijn. Als het gaat over regie, preventie en de beweging naar gezondheid, gaat dit vooral ook over de burger. In een persoonlijke gezondheidsomgeving (PGO) worden gezondheidsgegevens voor de burger zelf beschikbaar gemaakt. Met als doel inzicht in zorggegevens te realiseren voor plateau 1 en inzicht in integrale gezondheidsgegevens voor plateau 3.

De weg naar een integraal georganiseerd systeem (vanaf 2031) loopt via twee andere plateaus, legt Martijn uit. Het eerste plateau (tot 2026) is het organiseren van interoperabiliteit. Dat betekent zorgen dat we de basis leggen om op een betrouwbare manier gegevens uit te wisselen die we voor goede zorg van elkaar nodig hebben. Met als speerpunten de gegevensuitwisselingen zoals benoemd in het IZA en de Wegiz. Die basis moet het verder mogelijk maken om in plateau 2 netwerkzorg beter en meer te kunnen ondersteunen op basis van databeschikbaarheid. Bijvoorbeeld in situaties waarbij zorgverleners, cliënten en naasten gezamenlijk keuzes maken voor de zorg of ondersteuning. Voor plateau 3 is het doel om hierbij ook het sociaal domein en publieke gezondheid betrokken te hebben, zodat er gezondheidsbrede gegevens beschikbaar zijn, niet alleen ter ondersteuning van de zorg, maar ook ter bevordering van gezondheid en preventie.

Gegevensuitwisseling > netwerkperspectief > databeschikbaarheid

In de gehele zorg en ondersteuning worden gegevens momenteel nog vooral heen en weer verzonden: ‘gegevensuitwisseling’. Hierbij sturen professionals kopieën van gegevens naar elkaar, waarbij het onduidelijk kan zijn hoe actueel de gegevens zijn. Vaak kost het extra tijd of een extra handeling om de gegevens op te vragen en te verwerken, met kans op fouten of misinterpretatie.

Als data beschikbaar zijn, betekent dit dat professionals en cliënten/patiënten toegang hebben tot de meest actuele gegevens op het moment dat zij dit nodig hebben.

‘Het netwerkperspectief [de informatiekundige visie waarin gegevens één keer worden vastgelegd en beschikbaar worden gesteld vanuit een bron], is een middel om tot databeschikbaarheid te komen’, aldus Martijn. De langdurige zorg en ondersteuning werkt al een tijd aan het realiseren hiervan. Hiermee richt de sector zich, voor sommige soorten informatie, al op het tweede van de drie plateaus.

Een concreet voorbeeld van het netwerkperspectief is het indicatieregister iWlz. Indicatiegegevens van cliënten in de langdurige zorg worden in dit register vastgelegd door het CIZ. Zorgkantoren (en straks ook zorgaanbieders en cliënten) kunnen bij deze gegevens. Het CIZ hoeft de gegevens niet meer te versturen naar het zorgkantoor.

De langdurige zorg is goed bezig

Omdat de langdurige zorg en ondersteuning al volop bezig is met realisatie van het netwerkperspectief, is het voor de gehele zorg zinvol om de opgedane praktijkervaring te benutten bij het vormgeven van de strategie richting een duurzaam gezondheidsinformatiestelsel.

De langdurige zorg en ondersteuning beslaat een aanzienlijk deel van de totale zorgmarkt. ‘Als de care niet goed vertegenwoordigd is in de plannen, dan bereik je nooit de integraliteit die je wilt’, zegt Tonko Wedda van Zorgthuisnl.

Martijn nodigt de partijen in de langdurige zorg en ondersteuning van harte uit om van zich te laten horen om het integrale beeld vorm te geven.

Optimaal gebruik van gegevens voor integraliteit

De IZO-partijen uiten zorgen over onder andere hoe je komt tot integraliteit; de veelheid van programma’s op het gebied van informatievoorziening; hoe om te gaan met privacyregels en de beperkte samenhang tussen de verschillende domeinen. Verder vragen leden van Platform IZO zich af hoe om te gaan met kleine aanbieders die de data nog niet op orde hebben, en wat er wordt verwacht van kwetsbare burgers met bijvoorbeeld een verstandelijke beperking.

Mark Boon van Zorgverzekeraars Nederland merkt op dat de aandacht voor databeschikbaarheid in het primaire proces (zorgverlening) zich uit zou kunnen breiden naar ondersteunende processen, zoals financiering en verantwoording. ‘We moeten het als geheel zien. Als je het ene wel doet en het andere niet, laat je grote kansen liggen.’

De Nationale Visie en Strategie geven een mooi en belangrijk kader voor de transitie naar een duurzaam gezondheidsinformatiestelsel. Hierbij moeten we samen voor ogen houden voor wie en waarom we deze transitie doormaken. Dan worden de meest passende keuzes voor de informatievoorziening gemaakt. Door middel van betere informatievoorziening zorgen we er samen voor dat de gezondheidszorg voor iedereen betaalbaar en toegankelijk kan blijven, nu en in de toekomst.

Meer info

Martijn Nieuwhof van het ministerie van VWS gaf bij Platform IZO een presentatie over de Nationale Visie en Strategie. Download de presentatie.

Het netwerkperspectief sluit aan bij de Nationale Visie en Strategie. Lees meer over het netwerkperspectief.

Bekijk de video over het verschil tussen gegevensuitwisseling en databeschikbaarheid van VWS.

Over Platform IZO

Voor het bevorderen van samenhang in de informatievoorziening in de langdurige zorg en ondersteuning, werken 17 organisaties samen in Informatievoorziening Zorg en Ondersteuning (IZO). Platform IZO vindt maandelijks plaats en richt zich voornamelijk op programmalijnen die werken richting het netwerkperspectief.