De geestelijke gezondheidszorg (ggz) in Nederland staat voor grote uitdagingen als het gaat om data-uitwisseling en databeschikbaarheid. Het delen van informatie tussen zorgverleners is cruciaal voor een goede en efficiënte behandeling van patiënten. Helaas is dit in de praktijk nog vaak lastig. Richard Mooren, beleidsadviseur Informatiebeleid bij branchevereniging de Nederlandse ggz, lichtte de complexiteit van de sector toe en vroeg overige partijen in de langdurige zorg en ondersteuning bij Platform IZO mee te denken over de toekomst.

Waarom is data-uitwisseling belangrijk?

In de geestelijke gezondheidszorg komen patiënten vaak in aanraking met verschillende zorgverleners, zoals psychiaters, psychologen, huisartsen en maatschappelijk werkers. Goede communicatie en samenwerking tussen deze professionals zijn essentieel om de juiste diagnose te stellen, behandelingen te coördineren en de voortgang te monitoren. Ook bij de bekostiging van deze zorg zijn diverse organisaties betrokken. Dit vraagt om een efficiënte uitwisseling van gegevens. Wanneer professionals toegang hebben tot actuele, complete en betrouwbare informatie, kunnen zij hun werk beter uitvoeren.

Daarnaast speelt data-uitwisseling een rol in het verbeteren van de kwaliteit van zorg. Door gegevens te verzamelen en te analyseren, kunnen zorginstellingen trends signaleren, behandelingen evalueren en inzicht krijgen in wat wel en niet werkt. Dit kan leiden tot meer maatwerk en een snellere aanpak van problemen, waardoor patiënten sneller geholpen worden.

Complexiteit en versnippering van de sector

Ondanks het belang van goede data-uitwisseling in de ggz, loopt de praktijk nog vaak vast op verschillende knelpunten. Een van de belangrijkste knelpunten is volgens Richard de complexiteit en versnippering van de sector. Patiënten kunnen voor hun behandeling terecht bij een breed scala aan zorgaanbieders, van grote ggz-instellingen tot zelfstandige therapeuten. De ggz heeft daarnaast te maken met zes stelselwetten en daarmee met diverse financieringsstromen.

Mede door die versnippering is er een gebrek aan standaardisatie in de systemen. Veel zorgaanbieders werken met verschillende elektronische patiëntendossiers, die niet altijd op elkaar aansluiten (niet interoperabel zijn). Dit betekent dat informatie die in het ene systeem staat, niet automatisch toegankelijk is voor een andere professional. Dit leidt tot inefficiëntie, dubbel werk en mogelijk zelfs fouten in de zorg. Deze knelpunten komen ook aan de oppervlakte bij de vele akkoorden en programma’s waarbij de Nederlandse ggz betrokken is, Van IZA, GALA en WOZO tot de Toekomstagenda ggz en het programma ‘Een thuis voor iedereen’. Richard Mooren: “bij deze programma’s bestaat vaak de noodzaak om over de grenzen van domeinen heen te kijken. Het uitvoeringsakkoord gegevensuitwisseling onder het IZA en de nationale visie en strategie geven wel richting, maar hoe brengen we dat binnen de ggz in praktijk?”

Klein beginnen en dan opschalen

Om de gegevensuitwisseling te verbeteren is het volgens de IZO-partijen raadzaam om niet alleen naar grote trajecten te kijken, maar ook en vooral naar kleine succesvolle initiatieven in de regio. Vervolgens kan zo’n toepassing opgeschaald worden. Daarbij moet wel goed de verbinding gezocht worden met wat er op andere plekken gebeurt.

Om te voorkomen dat initiatieven alle kanten opgaan, is een gedeelde visie belangrijk. De Nationale visie en strategie op het gezondheidsinformatiestel is hierbij een goed startpunt. Belangrijk is om het cliëntperspectief vanaf het begin mee te nemen. Een belangrijke succesfactor is het vertrouwen van de cliënt; als die uiteindelijk geen toestemming geeft om gegevens te delen, houdt alles op. De IZO-partijen bespraken ook hoe je het vanuit die visie verder brengt. Ga je uit van use cases en behoeften uit de huidige praktijk, of denk je vanuit de techniek? Als je alleen uitgaat van het huidige proces, maak je misschien onvoldoende gebruik van de kansen die de technologie biedt. De uitdaging is om de kennis van techniek binnen de sector op het juiste niveau te krijgen. “Maar als ik de IZO-partijen hoor, zit de meeste winst in het denken vanuit de praktijk van de zorg en ondersteuning”, zegt Richard Mooren.

Gegevens om het werk goed te doen

Platform IZO benadrukt dat het belangrijk is om landelijke ontwikkelingen te volgen, maar ook om je af te vragen wat je nu al kunt doen. Hoe kleiner je het maakt, hoe beter het de praktijk van nu helpt. Een professional heeft een informatiebehoefte; die heeft gegevens nodig om het werk goed te doen. Deze gegevens moeten gestandaardiseerd worden om ze uit te kunnen wisselen én in de toekomst beschikbaar te stellen.

Aart-Jan Dingemanse van Valente: “Omdat het stelsel in de ggz zo complex is en bestaat uit zoveel verschillende wetgevingsgebieden en financieringsstromen, moeten we niet gaan wachten op een stelselwijziging van bovenaf, maar gewoon beginnen met zaken die de dagelijkse praktijk van de professional vereenvoudigen. En daarbij zoveel mogelijk aansluiten bij andere initiatieven.”

Meer info

Richard Mooren, lid van Platform IZO vanuit de Nederlandse ggz, gaf bij Platform IZO een presentatie over ggz en databeschikbaarheid over de domeinen heen. Download de presentatie.

Het netwerkperspectief sluit aan bij de Nationale visie en strategie op het gezondheidsinformatiestelsel en leidt tot databeschikbaarheid.

Lees meer over het netwerkperspectief.

Over Platform IZO

Voor het bevorderen van samenhang in de informatievoorziening in de langdurige zorg en ondersteuning, werken 17 organisaties samen in Informatievoorziening Zorg en Ondersteuning (IZO). Platform IZO vindt maandelijks plaats en richt zich voornamelijk op programmalijnen die werken richting het netwerkperspectief.